Jubileuszowy 30. Zjazd AOECS (The Association of European Coeliac Societies) – międzynarodowej organizacji skupiającej 35 europejskich stowarzyszeń osób z celiakią – odbył się w tym roku po raz pierwszy w Polsce. Organizatorem wszystkich towarzyszących mu wydarzeń było Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, które w tym roku obchodzi również okrągłą rocznicę 10-lecia działalności. Najważniejszym wydarzeniem zjazdu była międzynarodowa konferencja YOUR DIET, YOUR HEALTH (09.09.2016, Warszawa) poświęcona tematyce diety bezglutenowej w schorzeniach autoimmunologicznych.

Dla wszystkich lekarzy, dietetyków oraz pacjentów zainteresowanych tematem diety bez glutenu przygotowaliśmy relację z konferencji.

Wykłady zaprezentowane w 4 modułach można podzielić na 2 bloki tematyczne:

• medyczny – dotyczący powiązań glutenu, diety, mikrobiomu i chorób autoimmunologicznych, w szczególności celiakii, oraz znaczenia prebiotyków i probiotyków w zwalczaniu dysbiozy jelitowej
• dietetyczny – dotyczący bezpieczeństwa i właściwego bilansowania diety bezglutenowej oraz prawnych uregulowań dotyczących znakowania produktów bezglutenowych

Moduł medyczny

Od dawna znana jest rola czynników genetycznych (HLA-DQ2/DQ8), immunologicznych (przeciwciała: tTG, EMA, DPG) oraz diety (gluten obecny w pokarmie) w rozwoju choroby trzewnej. Prelegenci: dr n. med. Maciej Hałasa (Zakład Patofizjologii, PUM Szczecin), dr n. med. Wojciech Marlicz (Klinika Gastroenterologii, PUM Szczecin) i Małgorzata Desmond (Institute of Child Health, University College London) wskazywali, że składniki diety, w szczególności gluten, wpływają na skład jelitowej flory bakteryjnej, funkcjonowanie nabłonkowego układu odpornościowego, szlaki zapalne i przeciwzapalne, a przez to są dodatkowym czynnikiem ryzyka chorób autoimmunologicznych.

Dlaczego? Otóż gliadyna, stanowiąca białkową frakcję glutenu, mocno pobudza jelitowe receptory zonuliny, prowadząc do jej zwiększonego uwalniania. Zonulina moduluje przepuszczalność błony jelitowej poprzez rozerwanie tzw. ścisłych złączy między ściankami sąsiadujących z sobą komórek układu trawiennego. Powoduje to „przeciekanie” jelita zarówno u osób zdrowych, jak i cierpiących na różne zaburzenia autoimmunologiczne. Przy czym u chorych bariera jelitowa przepuszcza wielokrotnie więcej szkodliwych substancji niż w przypadku osób zdrowych. Gluten jest więc jednym z kluczowych czynników wyzwalających rozwój chorób związanych z nadmierną przepuszczalnością jelitową i zaburzeniem składu mikroflory jelitowej.

Prelegenci dowodzili, że w nowoczesnym podejściu do leczenia osób z celiakią i innymi schorzeniami autoimmunologicznymi zależnymi od glutenu trzeba uwzględniać czynniki modyfikujące mikrobiom. Korzystny wpływ na skład mikroflory i szczelność bariery jelitowej ma nie tylko dieta bezglutenowa, ale również prebiotyki i odpowiednio dobrane szczepy bakterii probiotycznych.

Temat zespołu nieszczelnego jelita jest wciąż mocno kontrowersyjny w środowisku medycznym. Pojawia się jednak coraz więcej danych naukowych, które nie pozwalają bagatelizować roli przeciekającego jelita w wywoływaniu wielu schorzeń autoimmunologicznych – nie tylko celiakii czy nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten.

Moduł dietetyczny

Stosowanie diety bezglutenowej często wiąże się z problemem jej prawidłowego zbilansowania. Wysokoprzetworzona żywność bezglutenowa charakteryzuje się niską zawartością witamin z grupy B, żelaza, cynku, magnezu, wapnia oraz błonnika. Z tego powodu prelegentki: dr Joanna Myszkowska-Ryciak (Katedra Dietetyki, SGGW Warszawa), dr Joanna Rachtan-Janicka (Zakład Żywności Funkcjonalnej i Towaroznawstwa, SGGW Warszawa) oraz dr Danuta Gajewska (Katedra Dietetyki, SGGW Warszawa) zalecały sięganie po naturalnie bezglutenowe produkty, wskazując wśród nich te o najwyższej jakości pod względem wartości odżywczych. Dr Katarzyna Świąder (Katedra Żywności Funkcjonalnej, Ekologicznej i Towaroznawstwa, SGGW Warszawa) przybliżyła temat występowania glutenu w napojach alkoholowych. Podkreślała możliwe zanieczyszczenie glutenem alkoholi kolorowych, mieszanek czy alkoholi niewiadomego pochodzenia.

Wykład Susanna Neuhold (Italian Coeliac Association) dotyczący prawnych regulacji związanych ze znakowaniem produktów bezglutenowych zakończył konferencję. Teoretycznie obowiązujące przepisy zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa chorym na celiakię i inne nadwrażliwości pokarmowe. W praktyce jednak wciąż wiele problemów pozostaje bez rozwiązania, a producenci żywności w zakładach produkcyjnych czy w restauracjach nie zawsze wiedzą, jak zarządzać ryzykiem zanieczyszczenia alergenami, takimi jak gluten.

Konferencja YOUR DIET, YOUR HEALTH prezentowała wysoki poziom merytoryczny. Poruszała tematy ciekawe i ważne, z uwzględnieniem najnowszych doniesień naukowych z zakresu medycyny oraz dietoterapii w celiakii, nadwrażliwości i alergii na gluten oraz innych współwystępujących chorobach autoimmunologicznych.

Serdecznie gratulujemy Polskiemu Stowarzyszeniu Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej udanego międzynarodowego debiutu!